Wat zijn streekproducten?

Of een product een streekproduct is, hangt vooral af van wat je onder ‘streek’ verstaat. Is dat een stad, provincie, een regio, of een land? Meestal spreken we van een streek als we een gebied kunnen herkennen aan een bepaald landschap, cultuur en/of landbouwsysteem. Uit gemak gebruiken we ook vaak de bestuurlijke grenzen om een streek af te bakenen. Al met al kun je Nederland in heel wat streken opdelen. Het Waddengebied, het Groene Hart, de Betuwe, maar ook provincies als Brabant en Limburg.

Kun je streekproducten herkennen aan een keurmerk?

Sommige wel. De stichting Streekeigen Producten Nederland heeft met hulp van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) een landelijk keurmerk voor Nederlandse streekproducten ontwikkeld. Producten kunnen het keurmerk Erkend Streekproduct krijgen als ze aan de volgende voorwaarden voldoen:

Het product komt uit een duidelijk omschreven productiegebied.
Het product wordt geproduceerd met duurzame grondstoffen uit die streek.
De verwerking van de grondstoffen gebeurt in de streek.
Een onafhankelijk persoon/instantie controleert of een product aan alle voorwaarden voldoet en dus het keurmerk mag gebruiken.

Als een product het keurmerk Erkend Streekproduct krijgt, moet op het product duidelijk staan uit welke streek het komt en wie (producent) of wat (handelsorganisatie) het op de markt brengt.

Naast het landelijke Nederlandse keurmerk en logo zijn er ook een paar regionale keurmerken voor streekproducten.

En ja, die hebben ook allemaal een eigen logo (zucht). Gelukkig heeft De stichting Streekeigen Producten Nederland alle bedrijven die een streekkeurmerk hebben, in kaart gebracht.

Vlaanderen

Ook in Vlaanderen bestaat er een keurmerk voor streekproducten. Ruim 160 traditionele streekproducten afkomstig uit Vlaamse provincies, hebben het label STREEKPRODUCT.BE. Om het label te krijgen, moet een product aan vijf voorwaarden doen. Een van die voorwaarden is dat een product wordt gemaakt met grondstoffen uit de streek. Op streekproduct.be vind je een overzicht van Vlaamse streekproducten, inclusief contactgegevens van de producent.

Europa

In 1992 is de Europese verordening in het leven geroepen voor het behoud van gastronomisch culinair erfgoed. De Europese verordening moet Europese streekproducten beschermen tegen namaak. Inmiddels kent de Europese Unie (EU) drie beschermingscategorieën voor streekproducten:

Beschermde Oorsprongsbenaming (BOB), voor producten waarvan de productie, verwerking en bereiding plaatsvinden binnen een bepaald geografisch gebied en volgens een erkende en gecontroleerde werkwijze.
Beschermde Geografische Aanduiding (BGA), voor producten waarvan één of meer productieprocessen in een bepaalde regio worden voltooid. Ook moet er een verband zijn tussen de faam van het product en de geografische oorsprong. In sommige landen is dat bijvoorbeeld het geval voor hammen en worsten die een bepaalde faam genieten en volgens lokale methoden binnen een afgebakend geografisch gebied worden bereid.
Gegarandeerde Traditionele Specialiteit (GTS), voor producten waarvan alleen de bereidingswijze is beschermd. Een GTS-toekenning verwijst naar de traditionele productsamenstelling of productiemethode. Traditioneel betekent een onveranderd en aantoonbaar gebruik op de EU-markt voor een periode van minimaal dertig jaar.

Inmiddels hebben tientallen Europese producten een beschermde benaming (BOB of BGA) of een GTS-toekenning. Voor Nederland zijn dat onder andere: Opperdoezer Ronde (BOB), Boeren Leidse met sleutels (BOB), Noord-Hollandse Gouda (BOB), Westlandse Druif (BGA) en Basterdsuiker (GTS). Belgische producten met Europese erkenning zijn onder meer: Lambiek, Geuze, en Kriek (GTS), Vlaams-Brabantse tafeldruif (BOB) en Brussels grondwitloof (BGA).

Slow Food

Ook Slow Food – de internationale organisatie die zich inzet om ons gastronomisch erfgoed, traditie en cultuur te beschermen – draagt streekproducten een warm hart toe. Om te voorkomen dat we traditionele, ambachtelijke streekproducten vergeten, heeft Slow Food de Ark van de Smaak bedacht. In de Ark van de Smaak zoekt Slow Food naar meer bekendheid en erkenning voor deze, vaak unieke, producten.

De Ark van de Smaak bevat ruim tweeduizend producten over de hele wereld, waarvan enkele in Nederland en België. Boeren-Goudse oplegkaas en Amsterdamse osseworst zijn onder andere opgenomen in de Ark van de Smaak Nederland. Herve kaas, Maitrank en Abeille Noire Wallonne zijn enkele voorbeelden van Belgische producten die in de Ark zijn opgenomen.

GOED OM TE WETEN
Natuurlijk kan een product ook zonder een van die keurmerken een streekproduct zijn. Bij de maker kun je altijd navragen waar hij de ingrediënten vandaan haalt die hij gebruikt en waar de bereiding plaatsvindt.

Waar koop je streekproducten?

Nu je weet wat streekproducten zijn en hoe je ze kunt herkennen, is natuurlijk de vraag: waar koop je streekproducten? In dit overzicht vind je heel veel adressen waar je terecht kunt voor streeklekkers uit Nederland en Vlaanderen. Goed nieuws: op steeds meer plekken vind je producten van boeren, telers, stroopstokers, jammakers, imkers en bierbrouwers bij jou uit de buurt. Ook in de supermarkt.

Lees de JAMMIE streekproducten kooptips >>

Wat zijn streekproducten?